Tijdens GROÛND – 100 dagen Harlingen Arcadia zal de PlayGROÛND met creaties van participerende bezoekers groeien tot een groot Harlinger gesamtkunstwerk. Het kernteam GROÛND Control – Kaneli & Smit en van Putten & Sok – zal de maakdagen coördineren. We beschrijven hier de maakdagen en workshops:
Tegeltje van Klei
Doorlopende activiteit door Kaneli & Smit.
Doelgroep: van junior tot senior, Harlingers, Friezen, wereldburgers, passanten en toeristen.
Maak je eigen tegeltje in klei voor het Tegeltableau die de Tijdcapsule gaat markeren.
Bericht aan je voorouders
Doorlopende activiteit door Kaneli & Smit.
Doelgroep: van junior tot senior, Harlingers, Friezen, wereldburgers, passanten en toeristen.
Je kunt nu in de PlayGROÛND een bericht achterlaten aan je voorouders. Pak de telefoonhoorn van de haak, druk op de knop en hoor een bericht uit het verleden. Daarna kun je 30 seconden lang een berichtje achterlaten aan je voorouders.
Mijn Grond
Doorlopende activiteit – Ellen van Putten
Doelgroep: van junior tot senior, Harlingers, Friezen, wereldburgers, passanten en toeristen.
Er staat een schrijftafeltje met inkt, kroontjespen en papier in de PlayGROÛND. Deze plek is de voedingsbodem voor teksten en poëzie over “mijn grond”. De Harlingers, passanten en toeristen kunnen een briefje schrijven over de grond waar zij vandaan komen. Misschien wordt er poëzie geschreven over „mijn thuis, mijn grond“. Is jouw land voedingsbodem voor kunst, poëzie, muziek wellicht? Er worden briefjes geselecteerd voor de Tijdcapsule. Andere briefjes zijn onderdeel van de expositie, zowel aan de wand als in de brievenbus.
De bezoekers worden uitgenodigd iets over hun woonplek en hun grond, te schrijven in hun eigen taal. De tekst blijft in de PlayGROÛND.
Grundig
Workshop – Erik Sok
Treedt in de voetsporen van de uitvinder, de onderzoeker, de Grondbezitters.
Wees eens ‘Aardig’.
Waar lopen wij in Harlingen op, hoe diep zit zeezout en hoe hoog boven de zeespiegel staan we nu? Kortom, hoeveel grond hebben we om op te staan? Met die vragen gaan deelnemers tijdens 100 dagen Arcadia op onderzoek uit. Van 10 tot 100 jaar kunnen enthousiastelingen deelnemen aan workshop ‘Grûndig’
Tijdens de workshop in de PlayGROÛND kunnen de deelnemers scheppend bezig zijn. Welke toepassingen voor onder die grond leven zou kunnen worden bedacht. Welke bodemschatten liggen er verborgen. Wat zouden zij het liefst onder Harlingen hebben. Is er ook bewoning in een van de grondlagen mogelijk?
Wat doen wij op die grond? Bebossen, bebouwen, ontginnen, ophogen? Alles wat mogelijk is. De deelnemers kunnen zelf een grond samenstellen, ontwerpen in een laboratorium amuse beker. Of op de grond een miniatuurterrarium scheppen. Laat je fantasie de vrije loop.
De deelnemers krijgen een laboratorium amuse beker die gevuld kan worden met aanwezige grondsoorten en zout of water. Bij de beker zit materiaal voor meerdere mogelijke toepassingen die bedacht kunnen worden. Daarmee kan de deelnemer aan de slag. Daar kan lustig op los gefantaseerd worden. Met als kers op de taart een miniatuurmensje de Grûndigaard. Juist om het menselijke in deze materie te houden. Dit mini-figuur wordt overhandigd als de amuse beker succesvol is gevuld.
Met een bijsluiter in de vorm van een rapport, wordt gevraagd of de deelnemer zijn ideeën en of een mooi verhaal in dat rapport willen schrijven, die zij al en dan niet kunnen inleveren in de GrûnBox.
Word een Grûndeling … Gemaakte miniatuurterrariums van de deelnemers worden geëxposeerd als een deel van de groeiende tentoonstelling van GROÛND maakdagen.
Erfgoedbakkers
Persoonlijk Harlinger Erfgoed
Kom langs en maak samen met de Erfgoedbakkers een ruimtelijk kunstwerk uit klei, dat voor jou de ultieme vertaling van wat belangrijk is voor jou in Harlingen, in de ruimste zin. Erfgoedbakkers helpen jou om je huis, favoriete monument of een andere markering of herinnering van Harlingen en de zee tastbaar te maken.
De bevrijdende ervaring van samen creëren staat voorop.
Erfgoedbakkers concept is het samen met mensen bouwen van miniatuur erfgoed uit klei. Zij scheppen het kader waarbinnen de deelnemers samen met hen bouwen onder hun begeleiding, een-op-een en in kleine groepen.
Door middel van hun methode komen erfgoedbouwwerken in de schijnwerpers en krijgen een ruimte dicht bij de mensen in hun eigen omgeving. Bijvoorbeeld kerkjes, torens, fabrieken, monumentale panden en de gevel van hun eigen huis, maar ook een walvis of iets anders dat men uit klei kan scheppen als een persoonlijke verbinding aan Harlingen, vereeuwigd als keramisch kunstwerk.
Het bijzondere effect van Erfgoedbakkers concept is dat de meebouwers uit hun dagelijkse routine komen en zichzelf verbazen met wat ze kunnen. Een ontdekking van het vermogen tot creëren in ieder mens. Dit brengt een dieper inzicht, wat men krijgt tijdens ‘het maken’, waardoor men ook ‘het gemaakte’ meer waarderen kan.
Eigen erfgoedkunstwerken van meebouwers worden geëxposeerd als een deel van de groeiende tentoonstelling van GROÛND maakdagen.
Erfgoedbakkers is een samenwerking van de kunstenaars Irem Kaneli, Stijn Smit en Rogier Vroom.
Grondlagen
Grondlagen van de Diepe Ondergrond van Harlingen – Kaneli & Smit
Regelmatig zal er op zondag even aandacht besteed worden aan een nieuwe aardlaag. Het begint bij nu, de aarde waar we op staan en eindigt met de zoutlaag.
Op dit moment wordt in opdracht van Frisia een boring, ten behoeve van zoutwinning, uitgevoerd tot een diepte van 3,5 kilometer. Naast dat dit een technisch hoogstandje is – en zeer zeldzaam materie, want mogelijk de laatste keer voor zo’n diepe boring onder de Waddenzee – biedt het ook een unieke blik op de geschiedenis van onze bodem. Deze bodem vertelt een gelaagd verhaal, vergelijkbaar met een ontdekkingsreis zoals beschreven in Jules Verne’s Naar het Middelpunt der Aarde.
Door middel van de naar boven gehaalde materie van deze boring gaan we een tijdreis van nu tot bijna 260 miljoen jaar geleden zichtbaar maken. De aarde bestond toen uit één oceaan en één continent. De grond (of eigenlijk binnenzee, afgewisseld in tijd met een zoutvlakte) van Harlingen bevond zich toen rond de evenaar en er heerste hier een woestijnklimaat. Van een mens had nog niemand gehoord en de dinosauriërs waren er ook nog niet.
Kaneli & Smit hebben ervoor gezorgd dat bij deze boring om de honderd meter een monster wordt genomen en apart wordt gelegd. Deze monsters van de Harlinger diepe ondergrond worden veiliggesteld door hen en vanaf mei 2025 in fases aan het publiek onthuld met hun landschapsverhalen – het verhaal achter de materie.
Regelmatig onthullen Kaneli & Smit een nieuwe bodemlaag. Ze laten zien en vertellen bijzonderheden en ontstaansgeschiedenis van die specifieke grondlaag. Deze presentatie zal 20 a 30 minuten duren, daarna een inspirerend verhaal/muziek/presentatie over beleving van genius loci – in de geest van de grond van Harlingen.
Onze bodem maakt ons, net als het getijdengebied, bewust van de constante verandering in de natuur. Elke grondlaag gaat over tijd. Geologische tijdschalen van duizenden jaren dat we als mens moeilijk iets bij kunnen voorstellen. Onze grondlagen zijn ook het letterlijke fundament van onze beschaving. De culturele waarde en de schoonheid van een dynamisch gevormde bodem door zee, rivieren, gletsjers, wind, weer en mens.
Laatste onthulling: Zechstein Zoutlaag – cirkeltje rond: Gebakken friet (met aardappels uit eigen grond) met zout uit eigen grond -> Bovendien uit de diepe ondergrond komen ook de grondstoffen, die aardappels nodig hebben voor de groei.
Het is een dieper inzicht in het ontstaan van Harlingen, waar elke grondlaag ooit een horizon is geweest.
Daadwerkelijke diepe grondlagen na hun onthulling worden geëxposeerd op sokkels als een deel van de groeiende tentoonstelling van GROÛND.
Klei en Kluit
Workshop – Ellen van Putten
Doel groep: volwassenen tekenen op locatie – bij slecht weer in de PlayGROÛND
We gaan naar Midlum of Wijnaldum en bekijken de omgeving van de akkers. We zoeken een plek om te tekenen en misschien ook om te fotograferen. Een plek waar we kunnen tekenen. Langs de Waddendijk heb je mooi uitzicht over de akkers, beneden langs de sloten kan je de akkers en de kluiten klei van dichtbij bekijken en tekenen. Het idee is om grote tekeningen te maken. We gebruiken houtskool, maar verdunde klei is ook goed. We kunnen experimenteren met de grond die er aanwezig is. Een combinatie wellicht. De schetsen en tekeningen gaan naar de PlayGROÛND waar ze als decor kunnen dienen voor het werk dat er nog meer gemaakt wordt. Kleine schetsjes selecteren we voor de Tijdcapsule. Onderwerp is het land, de klei, het natte land, of juist de droge grond en de geploegde voren in de grond. Maar ook een deel van de grond, een kluit.
KinderKunstLAB
Iedere donderdagmiddag is er in Werkplaats12 een KinderKunstLAB door Ellen van Putten.
Voor GROÛND vindt dit tot en met 21 augustus plaats in de PlayGROÛND, Voorstraat 11 te Harlingen. De workshops zullen allemaal met het thema Grond te maken hebben, maar kinderen (én hun ouders) kunnen ook een Grundig mini-terrarium maken, een kleitegel, een stempel, een tekening of het thema van de week. Kom langs en doe mee!
Ondergronds
Doorlopende workshop door Ellen van Putten
Voor kinderen én volwassenen
Iedereen mag meedoen, we maken een tekening van 2,5 meter lang.
Het onderwerp is “Ondergronds”. We tekenen samen het fantastische grondleven waarbij de fantasie de boventoon voert. We verzinnen een nieuwe wereld waar allerlei levensvormen krioelen, nieuwe diertjes en plantensoorten met prachtige wortels. Er komt een heel gangenstelsel waarin van alles gebeurt. Heel soms zie je iets boven de grond, maar het geheime leven speelt zich voornamelijk onder de grond af.
Op zaterdag 21 juni om 15:00 uur vertelt schrijver Jorrit de Klerk tijdens het tekenen een fantasy verhaal:
“Jorrit, prijswinnend sciencefiction- en kinderboekenschrijver uit Harlingen, neemt je mee op een fantastische reis met een paar jonge mensen die een wonderlijke graafmachine vinden, en diep onder de grond op zoek gaan naar een geheimzinnig wezen dat daar leeft, verscholen ergens in de aardkorst onder Harlingen. Een avontuur voor zowel jong als oud! Laat je inspireren door het verhaal, kom zelf in actie en maak een mooi kunstwerk dat past bij deze vertelling.”
Grondwaarde
Waarde van Aarde – Rituperformance / ceremonie uitgevoerd samen met mensen – Kaneli & Smit
Een ceremonie / performance ter verering van de (of jouw) grond / aarde.
Instructies voor deelname:
1. Breng je eigen grond mee
Neem een kleine hoeveelheid grond mee, bijvoorbeeld uit je tuin of een plek waar je je verbonden voelt. Dit kan ook een plek zijn die je simpelweg aantrekt. Bij binnenkomst ontvang je een plank (zoals een snijplank) waarop je jouw stukje grond kunt leggen.
2. Reinig en ontdek jouw grond
Gebruik je plank om je meegebrachte grond te onderzoeken en schoon te maken op jouw manier. Dit is een moment om aandacht te schenken aan de grond en wat die voor jou betekent. Je krijgt daarbij een kaartje met vragen om je ervaring te verdiepen:
○ Waarom heb je deze grond gekozen?
○ Wat betekent deze grond voor jou?
○ Hoe voelt het om de grond aan te raken, te ruiken en te onderzoeken?
3. Creëer met modder
Je ontvangt een kwast en een glas water. Meng een deel van je grond met water om modder te maken. Gebruik deze modder om een schildering te maken (het papier compleet te beschilderen) op papier. Vervolgens breng je ook modder aan op je hand en maak je een voorzichtig handafdruk op hetzelfde papier.
Noteer op dit papier:
○ Jouw naam
○ De datum
○ Het tijdstip
4. Dit documenteert jouw unieke moment met je grond.
5. Dompel je werk onder en deel
In het midden van de ruimte staat een grote glazen bak (ongeveer 100 x 50 cm) gevuld met zeewater. Doop je met grond beschilderde papier voorzichtig in het water. Laat het drogen en hang het vervolgens op in de ruimte. Deze werken worden geëxposeerd als “Grondwaarde: Vereerde Grond”.
6. Sluit het ritueel af
De overgebleven grond van alle deelnemers wordt samengebracht tot één gezamenlijke hoop. Hier mag je een handvol van nemen om mee terug te nemen naar de plek waar je jouw grond oorspronkelijk hebt verzameld. Geef de grond terug aan de aarde, samen met een zaadje dat je bij binnenkomst hebt gekregen.
Met deze performance willen Kaneli & Smit de verbinding met de aarde versterken en de waarde van grond / aarde op een bewuste en tastbare manier laten ervaren.
Wat is de waarde van de Aarde?
(monetaire onberekenbaar waarde)
Niet voor niets hebben we onze planeet Aarde genoemd. Lucht en water zijn natuurlijk ook erg belangrijk, maar zonder een bodem om op te staan, op te bouwen en gebruik te maken van de grondstoffen, zouden we niet hebben kunnen bestaan.
•Aarde: Oud-Engels eorþe “grond, bodem, aarde, droog land; land, district,” ook gebruikt voor “de (materiële) wereld, de woonplaats van de mens” (in tegenstelling tot de hemel), van het Proto-Germaanse ertho (ook de bron van Oudfries erthe “aarde,” Oud-Saksisch ertha, Oudnoors jörð, Middelnederlands eerde, Nederlands aarde, Oudhoogduits erda, Duits Erde, Gotisch airþa), wellicht van een uitgebreide vorm van de PIE-wortel er- “aarde, bodem, grond.”
De aarde als planeet werd vanaf ca. 1400 zo genoemd.
In 2020 berekende astrofysicus Dr. Greg Laughlin de waarde van de aarde op $5 quadriljoen (met 24 nullen), waarbij hij factoren zoals massa, temperatuur, leeftijd en potentieel voor leven in overweging nam. Vanuit economisch perspectief zijn er verschillende schattingen gedaan op basis van de waarde van aardse bronnen zoals mineralen, water, land en ecosystemen. Deze schattingen zijn echter zeer subjectief en houden geen rekening met de intrinsieke waarde voor elke mens, van de biodiversiteit van de aarde, het milieu of de complexe onderlinge afhankelijkheid van ecosystemen die leven mogelijk maken.
Kortom, het proberen te berekenen van de monetaire waarde van de aarde doet geen recht aan haar werkelijke betekenis. Deze rituperformance nodigt mensen uit om via participatie bewust te worden van de onbetaalbare intrinsieke waarde van aarde.
Buiten de rituperformance, doorlopend tijdens GROÛND in PlayGROÛND kunnen bezoekers, met hulp van vrijwilligers, instructies volgen en hun eigen grond vereren door op papier te zetten (met hun grond schilderen, in zeewater dopen) en in de expositieruimte te hangen.
Stamping GROÛND
Workshops – Erik Sok en Ellen van Putten
Erik en Ellen hebben een mobiele stempelmakerij waar stempels en linoprints gemaakt kunnen worden.
De Workshop Stamping GROÛND laat je je zelfgemaakte linosnede afdrukken door je eigen gewicht te gebruiken. Het thema is: Grond en alles wat met grond te maken heeft. De grond waar je vandaan komt, waar je woont, waar je tuiniert, waar je graag bent …
Workshops linoprinten en/of voetafdruk maken. Hoe groot is jouw footprint op deze aarde?
Neem een oude schoen mee met een prachtprofiel, of de schoenen die je aanhebt. Of misschien wel je blote voet om eens goed te „grounden“. Je mag natuurlijk je eigen ontwerp gutsen in een stuk softlino. Ook mag je een graspol of stukje „onkruid“ printen. Er staan nu prachtige wilde bloemen en bloeiend gras in de bermen. Pluk een wilde bloem en maak daar een mooie print van.
Maak enkele afdrukken waarvan er één de Tijdcapsule in gaat. Hoe mooi is het om je eigen footprint of plantje de toekomst in te laten gaan? Loop gewoon eens binnen in de PlayGROÛND en laat je verrassen.
Plaats: PlayGROÛND, Voorstraat 11 te Harlingen.
Datum: 30, 31 mei en 1 juni van 14:00 tot 17:00 uur doorlopend.
Kosten: vrijwillige bijdrage.
Stamping GROÛND – Walk with us
Stamping GROÛND is niet alleen de zo succesvolle stempels creëren, waarbij de afdrukken stempel-stampend worden afgedrukt, maar ook met “je poten in de klei” staan. Het blote voeten-pad bewandelen en een indruk achter laten. Zo groeit een lopende loper langs de muur tot “Walking and dancing on the ceiling”. Ben je niet bang je voeten uit de mouwen te steken, kom dan als de wiedeweerga naar de PlayGROÛND en “Walk with us”.
Workshop Ocarina maken
Een Ocarina is een fluit van klei. Ece Cikim laat je zien hoe je een Ocarina maakt én bespeelt.
Zie en hoor hoe de Aarde klinkt.
What does the Earth sound like?
You are invited to find out this Sunday at 14h, 29th of June in “PlayGroûnd”. Join us in our Ocarina workshop as part of the project “Groûnd”. Collectively, we will make our own clay flutes called Ocarinas, learning about the spectrum of sounds that Mother Nature makes, and create a symphony of our own by playing our creations. Each Ocarina sounds different, and we are looking forward to hearing yours!
De workshop Ocarina (kleifluit) maken wordt in het engels gegeven door Ece Çıkım op zondag 29 juni, de aanvang is 14 uur in de PlayGroûnd, Voorstraat 11 in Harlingen.
PlayGROÛND en Willem Barentsz Werf
De PlayGROÛND schildert en tekent ook graag buiten. Binnen kunt u participeren op de XXL UnderGROÛND houtskooltekening. Op zondag 29 juni kunt u ook gratis meeschilderen op de Schilderdag Harlingen bij de Willem Barentsz Werf met het XXL „Willem Barentsz op Nova Zembla Doek“. Loop eens langs bij de Willem Barentsz Werf en ontdek het buiten schilderen.
Je kunt je ook nog steeds inschrijven op de Schilderdag Harlingen, zie link.
Papierscheppen
Demonstratie en workshop papierscheppen – Margriet Willemse
Experimenteren met grond in de pulp.
Men kan “eigen groûnd” komen verwerken in papier.
Demonstratie en workshops papierschappen zijn op de volgende data:
vrijdag 13 juni
donderdag 24 juli
vrijdag 25 juli
zaterdag 26 juli
vrijdag 8 augustus
zaterdag 9 augustus
Tijd: van 14:00 tot 16:00 uur
Locatie: PlayGROÛND, Voorstraat 11, Harlingen.
De grond onder je voeten is niet de grond onder je voeten
The ground under my feet is not the ground under my feet.
Datum workshop: 4 juli 2025
Kunstenaars: Wim Vonk en André Smits
Tijd: max. 3 uur
Locatie: Playground , Voorstraat 11 Harlingen
Aantal deelnemers: max. 15
Materiaal: A4 papier en zwart wit krijt, potlood, pen, 15 fineliners, fotografie/zw/w.
Het uitgangspunt voor deze workshop is ingegeven door de bijdragen van André Smits en Wim Vonk aan de expositie Groûnd. Beide kunstenaars vertellen eerst in het kort over hun eigen werk en leggen het verband met de workshop.
Aan de deelnemers wordt gevraagd om te reageren op de titel en na te denken over de grond onder hun voeten. De opdracht is om op een A4 ieder op hun eigen manier gedachten en emoties uit te drukken in taal of in een tekening. Het kan geschreven, getekend, gescheurd, geknipt, letterlijk of figuurlijk, metafysisch, inhoudelijk, conceptueel, geheimtaal, etc.
De bedoeling is je voorstellingsvermogen te prikkelen van hoe de grond onder je voeten er uit kan zien en die vorm te geven.
De resultaten worden tot een compositie op de vloer neergelegd zo dat er weer een nieuwe laag grond ontstaat.
Tijdcapsule
Kernteam GROÛND Control – Van Putten, Sok, Kaneli & Smit
Tijdens GROÛND worden bezoekers uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan de tijdcapsule, van wat ze hebben gecreëerd tijdens de maakdagen.
Aan het einde van de GROÛND 100 dagen Harlingen wordt een selectie gemaakt van de tastbare creaties en bijdragen van bewoners en bezoekers. Deze selectie wordt verzameld in een tijdcapsule. Deze capsule fungeert als een spiegelbeeld van Harlingen in 2025. Bij de afsluiting van het project wordt de tijdcapsule feestelijk, in aanwezigheid van de wethouder, op een geschikte locatie in de grond begraven en bewaard, met de bedoeling deze over 209 jaar in 2234 – ter ere van ~1000 jaar stadsrechten van Harlingen – weer op te graven.